De Unie

Eind 1826 nam een aantal Bosschenaren het besluit een gezelschap op te richten met als doel 'kennis van Handel en Nijverheid te bevorderen en te doen gepaard gaan met gezelling verkeer'. Enkele maanden later was de officiële oprichting van deze nieuwe sociëteit De Unie. Eerst werd er bij een van de sociëteitsleden, de heer Van Maurik, thuis vergaderd. Al spoedig beschikte men over een gehuurd lokaal in de Gasthuisstraat. In deze ruimte zorgden de leden inderdaad voor een gezellig verkeer. Voor een jaarsalaris van 75 gulden was er een kastelein aangesteld die zorgde voor voldoende speelkaarten, pijpen en tabak. In het lokaal stond een biljart, en een flesje bier kostte er elf cent.

De sociëteit kocht in 1828 grond aan, gelegen op de hoek van de Tweede Nieuwstraat (thans Sint-Jozefstraat) en de Lijnbaan (thans Zuid-Willemsvaart). Op 1 mei 1829 had de plechtige opening van het nieuwe gebouw plaats. Vanzelfsprekend werd er gebiljart, gekaart en gedronken. Maar er was nu ook gelegenheid voor nieuwe activiteiten. Er werd een beugelbaan aangelegd en in 1839 werd er een handboogschutterij met eigen doelen (schietbaan) opgericht. Er kwam een harmonie en in 1851 een kegelbaan.

In het midden van de negentiende eeuw kende de sociëteit haar grootste bloei. In 1844 aanvaardde prins Alexander, de zoon van Willem II, het beschermheerschap van de handboogschutterij, die enkele jaren later het predikaat 'Koninklijk' zou krijgen.

De sociëteit was toen op haar hoogtepunt, maar het ging snel bergafwaarts met het aantal leden. Het was de bedoeling het sociëteitsterrein aan de paters redemtoristen te verkopen. Dat ging niet door en een publieke verkoping van alle goederen evenmin: omdat er te weinig werd geboden. Een voorstel tot ontbinding haalde het echter niet en op het gebouw werd een hypotheek genomen.

Na dit dieptepunt ging het weer beter met de sociëteit. In de vergadering van 15 september 1862 spraken de leden over 'een tweede tijdvak' en dat leek inderdaad zo te zijn.

In de sociëteit De Unie is in 1890 de Nederlandse Kegelbond opgericht. We zijn dan echter al in het laatste decennium van het bestaan van deze sociëteit aangekomen. In 1895 wordt ze nog genoemd in het adresboekje van de gemeente 's-Hertogenbosch. Het jaar daarop komt ze er niet meer in voor: in het pand is dan een particulier koffiehuis gevestigd.